Birdirbir Nedir | Nasıl Oynanır | Kuralları | Sözleri?

Birdirbir Oyunu Nedir?

Birdirbir oyuncuların sıralı bir şekilde birbirinin üzerinden atladığı, geleneksel bir oyundur. Birdirbir oyunu genellikle çocuklar tarafından oynanır.

Yaş Aralığı

Birbirbir oyunu için uygun yaş 8 ve üzeridir.

Oyuncu Sayısı

Birdirbir oyunu için en 3 kişi gerekir. Birdirbir bir grup oyunudur. Ortalama 10 kişi ile çok daha eğlenceli hale gelir. Bu yüzden okullarda ve beden eğitimi derslerinde oyun olarak tercih edilmektedir.

Oyun Alanı

Birdirbir oyunu bir açık alan oyunudur. Okul bahçesi, bahçe, geniş bir düzlükte oynanabilir. Oyunda birbirinin üzerinden atladıkça kuyruk uzadığı için oyun alanının geniş olması gerekir.

Amacı

Oyunda kazanan ya da kaybeden yoktur. Birdir oyununun amacı eğlenmektir.

Oyun Araçları (Malzeme)

Birdirbir oynamak için herhangi bir malzemeye ihtiyaç yoktur.

Oyun Hareketleri

Oyunda kullanılan hareketler atlama ve sıçrama ve sekmedir.

Oyun Zamanı ve Süresi

Oyun yılın her mevsiminde oynanabilir. Bir süre sınırlaması yoktur. Ortalama 30 dakika oynanabilir.

Ceza ve Ödül

Oyunda ceza ve ödül yoktur. Ama ülkemizde bazı yörelerde ceza, ebe olmaktır. Şu kişiler ebe olur:

• Atlarken tekerlemeyi söylemeyen,
• Atlarken altında kişiye dokunan,
• Atlayamayan kişi ebe olur ve oyun yeniden başlar.

Oyunda puanlama ve ödül yoktur.

Oyunda Roller

Birdirbir oyununda sadece ebe rolü vardır. Ebe oyunun başında ilk sıraya yatan kişidir.

Diğer Adı

Birdirbir oyununun ülkemizde bilinen diğer isimleri ve kullanıldığı şehirler: ^[1]Kaynak: Trakya Üniversitesi Yayın No: 210. Başlık: Çocuk ve Gençlik Yazınında Çokkültürcülük. / Multiculturalism in Child and Youth Literature. Alındığı Tarih: 3 Mayıs 2020 Alındığı Adres: Trakya Üniversitesi

• Aplamsıra (Kahramanmaraş)
• Bazlambaç (Gaziantep)
• Bildirbi (Çorum)
• Bozlambaç (Hatay)
• Çarçarı ( Çorum)
• Dana dana dostana (Erzincan)
• Elbürgeç (Samsun)
• Etmeze (Karaman)
• Heymafi (Isparta)
• Hömbek (Kayseri)
• İpléşsek (Kahramanmaraş)
• Sıraman (İstanbul-Üsküdar)
• Silgeç (Mersin)

Birdirbir Ayrı mı Birleşik mi Yazılır?

Birdir bir kelimesi Türk Dil Kurumu tarafından “birdirbir” olarak kabul edilmiştir. ^[2]Türk Dil Kurumu Sözlüğü *Bu kaynak doğrudan bilgiyi içermez. Arama yapmanız gerekir.

Kazanımlar (Hedefler)

Birdir oyunu aşağıdaki becerilerin gelişimini sağlar.

• Koordinasyon,
• Denge,
• Fizyolojik gelişim,
• Sosyal gelişim,
• Konsantrasyon,
• Vücut kompozisyon gelişimi,
• Odaklanma,
• Kas dayanıklığı gelişimini sağlar.

Birdirbir Oyunu Sözleri

Birdirbir oyunun sözleri yörelerimize göre değişmektedir. İşte bazı birdirbir oyunu sözleri ve tekerlermeleri:

1.Tekerleme

• Birdirbir,
• İkidir iki, atlamayan olur tilki,
• Üçtür üç, atlaması güç,
• Dörttür dört, kuş gibi öt,
• Beştir beş, aldım bir eş,
• Altıdır altı, yaptım kahvaltı,
• Yedidir yedi, el sırtıma değdi,
• Sekizim seksek, yere düşen eşşek,
• Dokuzum durak, nerde oturak?

2.Tekerleme

• Birdirbir,
• İkidir iki, atlayamayan olur tilki,
• Üçtür üç, atlaması güç,
• Dörttür dört, kuş gibi öt,
• Beştir beş, aldım bir eş,
• Altıdır altı, yaptım kahvaltı,
• Yedidir yedi, elim sırtına değdi,
• Sekizim sek sek,
• Dokuzum durak,
• Onum orak, biçmeyen ebe,
• On birim yağlı çörek,
• On ikim tuzlu börek.

3.Tekerleme

• Birdirbir,
• İkidir iki,
• Üçtür üç,
• Dörttür dört,
• Beştir beş,
• Altıdır altı,
• Yedim Yel gibi, (Tüm oyuncular hızlı atlamaya başlar.)
• Sekizim sek sek, (Atlayanlar tek ayak üzerine düşmek zorundadır.)
• Dokuzum durak, (Düştüğü yerde ayakta bekler.)
• Onum oturak, (Düştüğü yerde oturarak bekler.)
• On birim yağlı börek. (Son oyuncu bekler ve yere daire çizilir. Bir taş alınır, sıradaki atlarken taşı çembere atmaya çalışır. Bu şekilde atamayan yeni ebe olur.)

4.Tekerleme

• Birdirbir,
• İkidir iki, ormandaki tilki,
• Üçtür üç, yapması pek güç (Atlayan oyuncu bir hareket yapar ve arkasından atlayan oyuncular aynı hareketi yapmaya çalışır.)
• Dörttür dört, kuş gibi öt (Atlayan oyuncular yüksek sesle kuş gibi öterler.)
• Beştir beş, aldım bir eş (Ebenin sırtına konan mendil sıradaki atlayan tarafından almaya çalışılır.)
• Altıdır altı, yaptım kahvaltı,
• Yedidir yedi, elim sırtına değdi (Atlayan oyuncular ebenin sırtına hafif bir şekilde vurur.)
• Sekizim sek sek (Atlayan oyuncular tek ayak üzerinde sekerler.)
• Dokuzum durak (Atlayan oyuncular düştükleri yerde hareketsiz bir şekilde beklerler. Sıradaki atlayan oyuncular bu bekleyenlere çarpmamaya çalışır.)
• Onum oturak (Atlayan oyuncular düştükleri yerde çömelerek beklerler. Sıradaki atlayan oyuncular bu bekleyenlere çarpmamaya çalışır.)
• On birim sen de yat (Atlayan oyuncular oyunun ilk kuralında olduğu gibi atladıktan sonra ebe gibi eğilirler.)
• On ikim dünya turu (Hiç kimse yanmadıysa oyuncular ebenin arkasına dizilirler. Ebenin yaptığı hareketleri yapamayan ilk kişi ebe olur.)

5.Tekerleme

• “Birdirbir yerin dibine gir”.
• “İkidir iki ormandaki sarı tilki”.
• “Üçüm limon sıkmaca”
• “Dördüm vurmaca“
• “Beşim eşek çiftesi”
• “Altım Nasreddin Hoca’nın kavalı”.
• “Yedim vagonlar”
• “Sekizim sek sek dünyayı gezsek“
• “Dokuzum durak”
• “Onum oturak“
• “On birim küçük minareler”
• “On ikim orta minareler”
• “On üçüm büyük minareler”
• “On dördüm yaylı döşek”

Birdirbir Oyunun Kuralları

Oyunun kuralları:

1. Oyunda ebe kura ile seçilir. Ebe ilk yere eğilecek kişidir.
2. Eğilirken eller diz kapağına ya da ayak bileklerine konulabilir. Bunu oyun başlamadan kural olarak koyabilirsiniz.
3. Arkadaşının üzerinden sadece ellerini koyarak sırası ile tüm oyuncular kurbağa gibi zıplar.
4. Arkadaşının üzerinden atlayan oyuncu en fazla bir adım atabilir. Bu bir adımdan sonra eğilmek zorundadır. Oyuna başlamadan bu kuralda ki adım sayısını arttırabilirsiniz.
5. Oyuncular oyun sırasında söylenen sözlere uygun hareketleri yapmak zorundadır.
6. Tekerlemeyi söylemeyen ya da yanlış söyleyen oyuncu ebe olur.
7. Atlarken eğilen oyuncuya çarpan kişi yeni ebe olur. (Sadece elleri temas edebilir.) Bazı yörelerde atlayamayan ya da düşen oyuncu oyundan çıkar. Bu kuralı başlamadan kendiniz belirleyebilirsiniz.

• 

• 

Birdirbir Oyunu Nasıl Oynanır?

Oyunun oynanış aşamaları:

Not: Ülkemizde yöresel olarak oyunun sözlerinde ve bazı kurallarında değişiklik olabilmektedir.

1.Aşama: Oyun Alanı

Oyun için geniş bir oyun alanı seçilir. Oyuncular birbirinin üzerinden atlayacağı ve sürekli yeni kişiler eğileceği için geniş bir alan olmak zorunda.

2.Aşama: Ebe Seçme

Ebe seçimi yapılır. Ebe, sayışma veya kura ile seçilebilir.

Bu oyunda ebe, ceza olarak kullanılır. Ebe oyunun başında ilk olarak yere eğilen kişidir.

3.Aşama: Ebenin Alanı

Ebenin duracağı alan seçilir. Bu alanın yumuşak ve düzgün olması tercih edilir.

4.Aşama: Ebenin Eğilmesi ve Diğer Oyuncular

Ebe bu bölümde ellerini diz kapaklarına veya ayak bileklerine koyarak eğilir. Diğer oyuncular ise ebenin yanında sıra olurlar.

5.Aşama: Atlamak

Oyuncular ebenin üzerinden atlamaya başlarlar ve sırasıyla atlayanlar aşağıdaki tekerlemeyi söyler.

Kural Hatırlatma: Aşağıdaki hareketler esnasında atladığı kişiye çarpan kişi yeni ebe olur.

Kural Hatırlatma: Aşağıdaki hareketler esnasında tekerlemeyi söylemeyen ya da yanlış söyleyen olursa yeni ebe olur.

Kural Hatırlatma: Ebenin üzerinden atlayanlar en fazla bir adım atıp ebe gibi eğilmek zorundadır.

1.Söz: “Birdirbir”

“Birdirbir” diye atlayan oyuncu düştüğü yerde veya en fazla bir adım atıp geldiği yerde ebe gibi kamburlaşır ve eğilir.

2.Söz: “İkidir iki, atlamayan olur tilki.”

“ikidir iki, atlamayan olur tilki” diyen oyuncuda düştüğü yerde veya bir adım atarak eğilir.

3.Söz: “Üçtür üç, yapması pek güç.”

“Üçtür üç, yapması pek güç.” diyen öğrenci atlarken bir hareket yapar. Bu hareketi arkasından atlayan öğrenciler yapmak zorundadır.

4.Söz: “Dörttür dört, kuş gibi öt.”

“Dörttür dört, kuş gibi öt.” sözünü söyleyen oyuncu ve bu sıradan atlayan her oyuncu yüksek sesle kuş gibi öter.

5.Söz: “Beştir beş, aldım bir eş.”

Bu esnada ebenin sırtına koyulan mendil atlayanlar tarafından alınmaya çalışılır.

6.Söz: “Altıdır altı, yaptım kahvaltı.”

Bu sözü söyleyen oyuncu atladıktan sonra ebe gibi eğilir.

7.Söz: “Yedidir yedi, elim sırtına değdi.”

Atlayan kişiler ebenin sırtına hafif bir şekilde vurarak atlarlar.

8.Söz: “Sekizim seksek.”

Atlayan oyuncular birkaç adım sekerler ve ondan sonra eğilirler.

9.Söz: “Dokuzum durak.”

“Dokuzum durak.” diyen oyuncu indiği yerde hareketsiz ayakta bekler. Diğer oyuncular buna çarparsa ebe olur.

10.Söz: “Onum oturak.”

“Onum oturak.” sözünü söyleye oyuncu düştüğü yerde oturur. Diğer oyuncular bu oturan oyuncuya çarpmadan atlar. Eğer bu oyuncuya çarpan olursa ebe olur.

11.Söz: “On birim sen de yat.”

“On birim sen de yat.” sözünü söyleyen oyuncu ebe gibi eğilir.

12.Söz: “On ikim dünya turu.”

Bu söz söylendikten sonra kimse kural ihlali yapmadıysa ebeyi seçmek için diğer aşamaya geçilir.

Oyun Varyasyonu: Bazı yörelerde 12. aşamaya gelince oyun bitmez. Birinci sözden tekrar başlayarak atlamaya devam edilir. Bir kişi yanana kadar bu şekilde oynanır.

Oyun Varyasyonu 2: Bazı yörelerde 12.oyuncunun başına bir çember çizilir ya da kuyu açılır. Sıradaki atlayan oyuncular ellerine aldıkları taşı atlarken bu kuyuya atarlar. Atamayan oyuncu yeni ebe olur.

6.Aşama: Yeni Ebe Kim Olacak?

Yukarıdaki aşama tamamlanmış ve hiç kimse kural ihlali yapmamışsa yeni ebe seçimi farklı bir şekilde yapılır. Bütün oyuncular ebenin arkasına kuyruk olurlar. Bir tren vagonu gibi ilerleyen oyuncular için ebe çeşitli hareketler yapar. Bu hareketi yapamayan kişi yeni ebe olur.

7.Aşama: Yeniden Oyun

Yeni ebenin eğilmesi ile yeniden oyun başlar ve yukarıdaki aşamalar tekrardan yapılır.

Birdirbir Oyunu Güvenlik Önlemleri

Oyunu oynarken şunlara dikkat edilmesi gerekir:

• Üzerinden atladığınız oyuncunun sırtına sert basmanız o kişiye zarar verebilir. Bu yüzden atlarken elinizi sadece küçük bir destek olarak kullanın. Tüm ağırlığı arkadaşınızın beline vermeyin.
• Atladıktan sonra düştüğünüz alanın taşsız ve düz olmasına dikkat ediniz. Taşlı alanda yaralanmalar olabilir.
• Atlayan oyuncunun tam olarak eğilmesini bekleyin. Eğilemeyen oyuncuyu yere düşürebilirsiniz.

Mustafa Kemal Atatürk: “Ben Eğilmem”

Mustafa Kemal Atatürk’ün arkadaşı Asaf İlbay (çocukluk arkadaşı) anlattığı bir anısında mançık oynadığını belirtti. (Mançık oyunu birdirbir ile aynı oyun denebilir.) Herkesin atlayıp eğilerek sıraya girdiğini belitti. Ama Mustafa Kemal Atatürk’ün atladıktan sonra dik bir şekilde eğilmeden bekleyip “Hadi atlayın” dediğini belirtti. Asaf İlbay, arkadaşlarının eğilmesi için ikna etmeye çalıştıkları Mustafa Kemal’in “Ben eğilmem, böyle atlarsanız atlayın.” dediğini belirtti. ^[3]Atatürk’ün Anıları Alındığı Tarih: 3 Mayıs 2020

Sıradaki geleneksel oyunumuz Körebe‘ye gitmek için tıklayınız.